Аудиторын єчил

Өнгөрсөн өвөлжин Livedoor-ын сенсаац дэгдэж, Японы нийгэмд, ялангуяа бизнес, эдийн засгийн талбарт нэлээд том цохилт өгсөнийг энд байгаа хүмүүс андахгүй. Захирал Хориэмон нь шинэ үеийн бизнесмэний сонгодог төлөөлөгчөөр тодорч, компани нь өсөх ирээдүйтэй мэдээллийн технологийн компани гэгдэн, бүр хувьцаагий нь 200 000 хувь хүн худалдаж авч байсан ба, Фүжи ТВ-ийг худалдаж авах, сонгуульд уралдах гэх мэтээр ар араас нь нийгэмд цочмог мэдээ гаргаж, тэр бүрд портал сайтаар нь зочлогчид олширч, бас компанийнх нь хувьцаа дээш хадаж байсан. 200 мянган хувьцаа эзэмшигч дотор зөвхөн капитал гэйн, инкам гэйн хайсан хүмүүс гэхээс илүү ердөө л Хориэмоны улаан фэнүүд олон байсан бололтойдог. Японд банкны дампуурлаас хадгаламж эзэмшигчдийг хамгаалах пэй-оффын тогтолцоо халагдсанаас хойш хүмүүсийн хөрөнгө банкны хадгаламжаас, хувьцаа руу шилжиж ирсэн (мэдээж банкны хадгаламжийн эзлэх хувь аанай өндөр байгаа ч) бөгөөд, үүнийг тод гэрчлэх зүйл бол хаа л бол хаа номын дэлгүүрүүдэд "хэрхэн хувьцаагаар баяжих вэ?" маягийн номнууд гарч, борлуулалт өндөртэй байгаа явдал юм. Энэ нь ч бас дөнгөж соёолоод байгаа вэнчэр компаниуд, ялангуяа IT гэх мэт бизнесийн шинэ салбар хөгжихөд тус нэмэр болж байгаа. Нийгмийн энэ шинэ давалгаанаас хамгийн их хожсон нь тэрхүү IT-гийн компаниудаас гадна байгууллага инвесторууд (機関投資家), бас нэт дээр үнэт цаасны арилжаа явуулдаг компаниуд байлаа. Ер нь хэдэн жилийн өмнөх "Дот ком бүүм"-тэй төстэй байдал харагдаж ирсэн гэж болно.

Софтбанкны хувьцааны бүхэл үнэ （aggregate market value буюу 時価総額） гэхэд л өнгөрсөн 1 сарын үед 5 триллион иенд хүрч байв.

Гэтэл үүнийг бичиж байгаа яг одоо Яхүү файнанс дээр харахад Софтбанкны бүхэл үнэ 2.2 триллион хүртэл унасан байна. Ерөөс зөвхөн Софтбанк ч биш, IT салбарыг голлоод хөрөнгийн зах зээл дээр сүүлийн хэдэн сар хувьцааны дундаж үнэ тасралтгүй унаж ирлээ. Хувьцааны бүхэл үнэ бол биет бус, тухайн цаг улиралд нийгмийн амьсгал ямар байгаагаас хамаарч хэлбэлзэж байдаг тул нэгэнт хөл дээрээ зогссон компаниудын хувьд тэгтлээ санаа зовоод байх зүйл байхгүй.

Энэ бүхний эзэн хэн байв? Мэдээж ганц нэгхэн хүн биш. Гэхдээ дэлбэрэлтийн нүхийг сэтэлсэн хүн гарцаагүй Хориэмон мөн. Угаасаа хөөрч бэтгэрэн хэзээ хэзээгүй хагарах дөхөөд байсан эд бололтой. Түүний дараа удаалаад Мураками фанд. Богино хугацаанд хагартлаа баяжиж олныг шуугиулсан хоёр нөхөр ээлж дараалан баривчлагдах нь тэр. Бас Японы дөрвөн их гарын аудит байгууллагын нэг болох Чүүо-Аояма аудит (中央青山監査法人) дээхэн болсон Канэбогийн хэргээс болж 2 сар үйл ажиллагаандаа хориг тавиулсан нь хажуугаар нь "чимэг" болсон байх. Лайвдоорын хэрэг мандах үед 300 сая иенээр шатсан хувь хөрөнгө оруулагч (個人投資家) ч гарсан дуулдсан, бас 1000 хүн нийлж байгаад шүүхэд зарга үүсгэсэн гэж дуулдсан, одоо хааш эргэснийг мэдэхгүй. Ямартай ч индивидуал инвэсторууд үндэслэлгүй найдварт хөөрөн гар сул загнаж байснаа ухаарч, хамаагүй хөрөнгө оруулалт хийхээ азнах болсон нь маркэт дээр хувьцааны үнэ унах эх үндэс болж байна.

Өнгөрсөн долоо хоногт яг энэ хэргийн талаар буюу, Танака Шиничи гэдэг Лайвдоорыг хариуцаж байсан аудитор хүн өөрөө уг болсон явдлын талаар бичсэн "Лайвдоор хариуцагч аудиторын өчил" （田中慎一『ライブドア監査人の告白』）нэртэй номыг уншлаа. Манай ажлынхан гар дамжуулж уншаад байхаар нь сонирхож уншсан юм. Тун зүгээр хүнд их юм өгөхөөр ном байна. Гэртээ худалдаж аваад тавьчихдаг ч юм билүү гэж нэг бодсон шиг. Унших хүнд санхүүгийн суурь мэдлэг хэрэгтэй байж магадгүй ч, сургуульд нягтлан бүртгэл, эсвэл санхүү үзэж байгаа оюутан бол онолын мэдлэгээ "газар дээрх бодит мэдлэгээр" зузааруулаад авахад туслах ном юм. Хориэмон нар инвэстмэнт фандын тогтолцоог гэмт үйлдэлдээ ашигласан бол, түүний эсрэгээр зөв шударга бизнест ашиглахын төлөө санхүүгийн шинэ шийдлүүд, шинэ арга боломжуудаас суралцахыг зорьж хичээвэл боломж тун их байх шиг санагдана.