(Хуучин блогспот дээр 2006/12/03-нд бичсэн)
"Вэб хувьслын тухай" [1] нь бэстсэллэр болсон Үмэда Мочиогийн өөр нэг ном "Силикон валлигийн спирит"-ийг [2] уншлаа. Сүүлийн үед ходий болоод байгаа Mr.B-тэй уулзах үед цүнхнээсээ гаргаж ирээд танилцуулж байсан юм. Мистер Би энэ номыг "Вэб хувьслын тухай"-гаас ч илүү гэж үнэлж байсан, үнэхээр тэгж хэлж болох талтай. Эхний ном ирэх маргаашийн тухай, энэ удаагийнх нь бол өнөөдрийг хүртэлх богино түүх, мөн байдлын тухай гэж хэлж болно.
Бэй эриа, Сан-Франциско орчимд орших, хөдөөгийн жижигхэн хот "Силикон валли" (гэхдээ яг ийм нэртэй хот бол байхгүй). Нарийн технологи, аитигийн нэг түм орчим компанид хэдэн зуун мянган аити (IT) инженерүүд, менежерүүд, хөрөнгө оруулагчид амьдарч, дээрээс нь хятад, энэтхэг зэрэг гадаадын шилдэг толгойтой залуус ч хүн амыг нь нэмэгдүүлэн хөгжлийн хөдөлгөх хүчийг зузаатгах.
Компьютер, програмчлалын ажилд үнэн голоосоо дуртай, дуртай ажилдаа өдөр шөнөгүй бүх өөрийгөө зориулж амьдардаг nerd-үүд, geek-үүд, тэднийг санхүүгийн талаас нь дэмжих хөрөнгө оруулалтын фандууд, эйнжэлүүд (angels), мөн тэр бүхнийг холбож бизнесийг хөтлөн явуулах шилдэг бизнес удирдагчид, менежерүүд. Ийм хүмүүсийн бөөгнөрөл нь эдийн засгийн шинэ механизм буюу New economy-г бий болгожээ. Уламжлалт зээл, хөрөнгө оруулалтын тогтолцоогоос ялгаатай нь бизнес эхлүүлэх гэж байгаа хүн өөрийн тодорхой өмчийг барьцаанд тавих ч юмуу, эрсдлийг бүрэн өөрөө хүлээх шаардлагагүй . Фандууд жишээ нь 20 залуу вэнчэр компанид хөрөнгө оруулах бөгөөд, тэдний дундаас 2-3 нь л амжилтад хүрч, IPO (хувьцаа задлах) хийж эсвэл томоохон компанид худалдагдсан байхад бусад нь амжилт олохгүй байлаа ч зарлагаа нөхөх боломжтой. Юу ч болоогүй нялх компанид ажиллах инженерүүд, менежерүүд зөвхөн маргаашт итгэн зарим нь дундуурхан цалинтай, зарим нь ч цалингүй, компанийнхаа хувьцааг сток опшион (stock option) хэлбэрээр авч үхэн хатан ажиллацгаана. Хэзээ нэгэн цагт амжилт олж хувьцаа нь бирж дээр хэдэн тэрбумаар үнэлэгдэх эсвэл аль нэг их гарын компанид худалдагдан нэг шөнийн дотор тэрбумтан болохыг найдна. Идей, хүчирхэг шинэ технологи жинхэнэ утгаараа үнэлэгдэж, шууд амьдралд нэвтрэх эдийн засгийн систем ийнхүү Силикон валлиг хөдөлгөж байна.
Анх 1938 онд Станфорд их сургуулийн нэгэн профессор өөрийн хоёр оюутан Хьюлэтт, Паккард хоёрт судалгааны шинэ санаагаа бизнес болгохыг зөвлөж, хөрөнгө оруулагч олж өгөн, өөрөө ч тодорхой хувийн хөрөнгө оруулалт хийсэн нь Силикон Валлигийн эхлэл болсон байна. Хьюлэтт Паккардын төв компани одоо ч Станфорд их сургуулийн дэргэд байдаг гэнэ. Их сургууль, эрдэм шинжилгээний газрыг түшиглэсэн нь Силикон валлигийн хөгжих суурь болсон нь эргэлзээгүй.
Эйплийг үүсгэн байгуулагч, Стийв Жобс (Steve Jobs) 2005 онд Станфорд их сургуулийн төгсөлтийн баяр дээр уригдан хэлсэн үгэндээ "Агуу ихийг хийх цорын ганц зам бол хийж байгаа юмандаа дурлах явдал (The only way to do great work is to love what you do)" гээд "Улам улам эрэлхийлэгтүн, бүү суурьш" (Keep looking, and don't settle) гэж хэлсэн тухай энэ номд гарч байна. 70-аад оны Интэл, 80-аад оны Эйпл (Apple), Сан Майкросистемс, Оракл, 90-ээд оны Сиско Системс, Яхүү, И-бэй, тэгээд 2000-аад оны Гүүгл гэсэн Силикон валлигийн үр бүтээлүүд ямар охь үзэл, спирит дундаас бий болов? Номын хуудас бүр нь үүнд зориулагджээ.
"Вэб хувьслын тухай" [1] нь бэстсэллэр болсон Үмэда Мочиогийн өөр нэг ном "Силикон валлигийн спирит"-ийг [2] уншлаа. Сүүлийн үед ходий болоод байгаа Mr.B-тэй уулзах үед цүнхнээсээ гаргаж ирээд танилцуулж байсан юм. Мистер Би энэ номыг "Вэб хувьслын тухай"-гаас ч илүү гэж үнэлж байсан, үнэхээр тэгж хэлж болох талтай. Эхний ном ирэх маргаашийн тухай, энэ удаагийнх нь бол өнөөдрийг хүртэлх богино түүх, мөн байдлын тухай гэж хэлж болно.
Бэй эриа, Сан-Франциско орчимд орших, хөдөөгийн жижигхэн хот "Силикон валли" (гэхдээ яг ийм нэртэй хот бол байхгүй). Нарийн технологи, аитигийн нэг түм орчим компанид хэдэн зуун мянган аити (IT) инженерүүд, менежерүүд, хөрөнгө оруулагчид амьдарч, дээрээс нь хятад, энэтхэг зэрэг гадаадын шилдэг толгойтой залуус ч хүн амыг нь нэмэгдүүлэн хөгжлийн хөдөлгөх хүчийг зузаатгах.
Компьютер, програмчлалын ажилд үнэн голоосоо дуртай, дуртай ажилдаа өдөр шөнөгүй бүх өөрийгөө зориулж амьдардаг nerd-үүд, geek-үүд, тэднийг санхүүгийн талаас нь дэмжих хөрөнгө оруулалтын фандууд, эйнжэлүүд (angels), мөн тэр бүхнийг холбож бизнесийг хөтлөн явуулах шилдэг бизнес удирдагчид, менежерүүд. Ийм хүмүүсийн бөөгнөрөл нь эдийн засгийн шинэ механизм буюу New economy-г бий болгожээ. Уламжлалт зээл, хөрөнгө оруулалтын тогтолцоогоос ялгаатай нь бизнес эхлүүлэх гэж байгаа хүн өөрийн тодорхой өмчийг барьцаанд тавих ч юмуу, эрсдлийг бүрэн өөрөө хүлээх шаардлагагүй . Фандууд жишээ нь 20 залуу вэнчэр компанид хөрөнгө оруулах бөгөөд, тэдний дундаас 2-3 нь л амжилтад хүрч, IPO (хувьцаа задлах) хийж эсвэл томоохон компанид худалдагдсан байхад бусад нь амжилт олохгүй байлаа ч зарлагаа нөхөх боломжтой. Юу ч болоогүй нялх компанид ажиллах инженерүүд, менежерүүд зөвхөн маргаашт итгэн зарим нь дундуурхан цалинтай, зарим нь ч цалингүй, компанийнхаа хувьцааг сток опшион (stock option) хэлбэрээр авч үхэн хатан ажиллацгаана. Хэзээ нэгэн цагт амжилт олж хувьцаа нь бирж дээр хэдэн тэрбумаар үнэлэгдэх эсвэл аль нэг их гарын компанид худалдагдан нэг шөнийн дотор тэрбумтан болохыг найдна. Идей, хүчирхэг шинэ технологи жинхэнэ утгаараа үнэлэгдэж, шууд амьдралд нэвтрэх эдийн засгийн систем ийнхүү Силикон валлиг хөдөлгөж байна.
Анх 1938 онд Станфорд их сургуулийн нэгэн профессор өөрийн хоёр оюутан Хьюлэтт, Паккард хоёрт судалгааны шинэ санаагаа бизнес болгохыг зөвлөж, хөрөнгө оруулагч олж өгөн, өөрөө ч тодорхой хувийн хөрөнгө оруулалт хийсэн нь Силикон Валлигийн эхлэл болсон байна. Хьюлэтт Паккардын төв компани одоо ч Станфорд их сургуулийн дэргэд байдаг гэнэ. Их сургууль, эрдэм шинжилгээний газрыг түшиглэсэн нь Силикон валлигийн хөгжих суурь болсон нь эргэлзээгүй.
Эйплийг үүсгэн байгуулагч, Стийв Жобс (Steve Jobs) 2005 онд Станфорд их сургуулийн төгсөлтийн баяр дээр уригдан хэлсэн үгэндээ "Агуу ихийг хийх цорын ганц зам бол хийж байгаа юмандаа дурлах явдал (The only way to do great work is to love what you do)" гээд "Улам улам эрэлхийлэгтүн, бүү суурьш" (Keep looking, and don't settle) гэж хэлсэн тухай энэ номд гарч байна. 70-аад оны Интэл, 80-аад оны Эйпл (Apple), Сан Майкросистемс, Оракл, 90-ээд оны Сиско Системс, Яхүү, И-бэй, тэгээд 2000-аад оны Гүүгл гэсэн Силикон валлигийн үр бүтээлүүд ямар охь үзэл, спирит дундаас бий болов? Номын хуудас бүр нь үүнд зориулагджээ.
-----------------------------
[1]梅田望夫『ウェブ進化論』)-
[2](『シリコンバレー精神』、ちくま文庫、2006
-----------------------------
Үнэндээ бид ч гэсэн иймэрхүү эдийн засгийн тогтолцоог бий болгох хэрэгтэй юм даа. Дэлхий дээр асар их мөнгө яахаа мэдэхгүй зүгээр л хэвтэж байна гээд байгаа биз дээ. Бид ч гэсэн тиймэрхүү бүтэц, тогтолцоог бий болгох гээд үзвэл болмоор санагдаад байгаам даа. Сүүлийн үед бүр ч ... Хятадын Далиан хот гэхэд нэг тод жишээ юм. Ер нь Далианыг нэг удаа үзчихмээр юм билээ. Сүүлийн үед Вьетнам шинээр гарч ирж байна. Дараа нь Монгол гарч ирнэ дээ гсн.
Silicon Valley gedgiig Tsahiur Urtuu gej orchuulbal yaj bna? Ta iimerhuu shine ner tomyog onooj ogohdoo sain sh dee :)
Сонирхолтой зүйл бичсэнд баярлалаа
Ogoo-d,
Orchuulbal "Tsahiur hondii" boloh bolov uu. Gehdee gazar usnyi geh met onooson neriig orchuulahgui baisan ni deer baih tohioldol ni olon. Ulaanbaatar hotyig CNN medeegeer "Red Hero city" gehgui shig.
Ogoo chuham yaagaad Silicon Valley-g orchuulah gej uzev? Bidnii medehgui uur utga bdag yum bish biz dee? (Gazriin ner bish, uur utga gesen ug)
Mongold tsahiur ortoo gedeg nereer yum ehluuleh gej uzvel ch yadaj ner ni ch boltugai eeltei baih yum bolov uu. hehe. Buyantsogt ahaa. Delhii deer asar ih mongo yahaa medehgui hevtej baidag gej haanaas duulaa ve? Bi bas medii l daa. aan. Minii harsan uzsen, havitsan oirtson buh l yum mongonii gachaalal dund l baih shig baih yum.
Silicon valley gedeg chini minii oilgosnoor Silk valley gedeg shig garch irsen ym bolov uu. Ug ni gazriin ner gehdee Enethegt lav sonin hevlel deer technologiin tov gedeg utgaar bichigdeed baidag ym. Tegeed l mongol hund oilgomjtoi baidlaar ehnees ni mongoloor nersheed zanshchihval gej bodson ym. Ug ni Valley geheer hundii gej buuh baih. gehdee yamar neg tuv suurin gedeg utgaar ni hundii gej nerlemeergui sanagdaad. Za medehgui baahan bursan bol uuchlaarai :)
Зальтүнэгт: би ч гэсэн тийм яриаг сонсоод итгэдэггүй л байлаа. Олон хүн ярьж, бичиж байгаа тул үнэн болтой гэж бодох болсон юм. Бас мөнгөтэй хүнтэй нь уулзаж яриаг нь сонсох боломж бас таарч байв. Гэхдээ миний явсан газар, уулзсан хүн, уншсан номын тоо гавьтай биш тул буруу ч байж болох. Та бүхний явсан газар олон, уулзах хүний хүрээлэл ч өргөн тул та нарын мэдээлэл илүү үнэн байхоо. Буруу юм бурсан бол уучлал гуйя. Монголд хамаагүй бүлтэрдэг улсууд их болохоор тэдний өвчин халдаж байж ч магадгүй.
Гэхдээ миний хэлээд байгаа зүгээр хэвтэж байгаа мөнгө бол зүгээр хэн нэгэнд май гээд өгчих мөнгө биш юм шиг байгаа юм. Тэр мөнгийг хөдөлгөхөд нэлээн том прожект босгох хэрэгтэй болтой юм билээ. Өөрөөр хэлбэл тэр мөнгө өөрөө урсаад ороод ирэх михнизмийг нь бий болгох гэсэн үг болтой. Жишээ нь Хятад мэт нь яаж тэр мөнгийг авахаа үнэн сайн мэдсэн байна. Тэр мөнгийг хөдөлгөхөд заавал Хятад шиг том байх, мөн далайтай хиллэдэг байх албагүй гэж миний авсан мэдээлэл дотор дүгнээд байгаа юм л даа.
Огоод: Силикон Ваалид олон жил ажиллаж амьдарч байгаа Ширчингийн Баатар сан Цахиуран Хөндий гэсэн маягаар хэлж байна лээ шүү. Тэгээд бодохлоор орчуулаад хэрэглэе гэдэг чиний санаа зөв болтой. Надад бол Хооливүүд шиг л сонсогдоод байдаг болохоор орчуулах шаардлагагүй гэж боддог байв.
slee1.Silicon Valey
2.Banglore
3.Dailan ch biluu /buruu bichsen bj magdguishuu /
ehleed edgeer 3 beleehen model deer saitar sudalgaa hiigeed daraa in bidnii oorsnii Mongol iihoo ontslogt tohirson baidlaar in Solution hiivel zov ym bnoluu gej bodloo.