(Хуучин блогспот дээр 2006/12/06-нд бичсэн)Миний сумогийн талаарх мэдлэг нимгэн. Огт сонирхдоггүй биш л дээ, хэдэн жилийн өмнө бол тухалж байгаад үздэг байсан, харин сүүлийн үед огт үзэхээ байж. Угаасаа телевиз үзэх зав ер олдохоо байсан. Монголд байгаа хүмүүстэй сумо яривал лав миний япон хэл дутна.
Тэгсэн хэрнээ Кёкүшюзаны тухай гурван үг холбох санаатай. Бас л сайн мэдэхгүй, уулзаж нэг үг сольсон удаагүй. Японд ирээд удаагүй байхдаа нэг танилыгаа “Сумогийн барилдаан дээр очъё, чадвал Кёкүшюзантай зургаа авахуулъя” гэж хэлэхэд нь алдартай хүнтэй зураг авахуулах гэж чаргууцалдаж явах утгагүй санагддаг болохоор “за би болих уу даа, тэр Батбаяр гэдэг хүнтэй авахуулсан зургаар юу хийх юм” гэж тоглоом шоглоомын хооронд хэлээд өнгөрч байсан санаанд орж байна. Одоо бол өөрийн хүндэлдэг хүн гэдэг утгаар дуртайяа авахуулна.
Оршил урт болоод явчихлаа, ердөө л Кёкүшюзанд япон заншлаар “Хонтоү ни оцүкарэсама дэшита” (Та үнэхээр их хичээлээ, сайн хийлээ гэсэн утгатай) гэж хэлэх гэсэн юм. Анхны монгол сумоч маань өнгөрсөн башо буюу 3 долооногийн өмнө зодог тайллаа. Сумо нэг их сонирхдоггүй надад хүртэл нэгийг бодогдуулав.
Анхны монгол сумоч болохынхоо хувьд үүрэг, миссионоо тун сайн биелүүлсэнд нь заавал ингэж талархлын үг холбоё гэж бодсон юм. Энэ хүн “Мэхний их дэлгүүр” гэгдэн алдаршиж япончуудын анхаарлыг татсанаар ар араасаа олон залуусын ирэх замыг зассан. Хорвоо дээр юм анхнаасаа гэнэт хамгийн төгс төгөлдөр хэлбэрээ олно гэж байдаггүй шиг, Монголоос очсон анхны хүн шууд ёкозүна болно гэж байхгүй. Заавал эхний хүмүүс нь дэр болж байж дараа дараагийн үе улам хүчийг авч, түүх урагшаа даялдаг. Кёкүшюзан, Кёкүтэнхо нар байсны хүчинд Асашёорюү, Хакүхо нар гарч ирсэн. Анхны хүмүүс ямар байх, ямар өв соёлыг (ямар нэг орчинд байгаа хүмүүс тухайн орчиндоо нэгэн хэв маяг, уур амьсгалыг бий болгодогийг өв соёл хэмээлээ) дараагийнхандаа үлдээх гэдэг тун их учир холбогдолтой зүйл. Кёкүтэнхог бусдадаа тусч гэж сонсч байсан. Кёкүшюзан бол халуун эх оронч санагддаг. Эхний хүмүүс ийм байх нь дараа дараагийнхандаа эерэг сайн нөлөөтэй, нүдэнд илт харагдахгүй ч тийм уламжлал, уур амьсгал тогтох булаг шанд болдог билээ.
Ялангуяа Васэда их сургуульд оюутнаар элсэн орсон үед нь би дотроо ихэд сайшаан дэмжиж байсан юм (ер нь тэр үеэс л илүүтэй үнэлдэг болсон). Төдий чинээ нэр алдарт хүрсэн, тэгээд спортын, спорт спортдоо сумогийн хүн гэнэт сургуульд орно гэхээр янз бүрээр хэлэх хүн гарч л байсан. Мэдээж хүн гайхуулахаар цоортол сурж, гийгүүлээгүй байх. Гэхдээ эрдэм ном гэж тэмүүлж яваа хүн байр байдлаасаа эхлээд өөр. Сайн муу ч хийж яваа зүйл, бодож тэмүүлж байгаа нь дээшээгээ чиглэсэн, зөв чиг баримжаатай байх шиг санагддаг. Монголд явуулж байгаа байгаль экологийн үйл ажиллагааныхаа тухай Японы телевизээр ярьж байхыг нь үзэж байсан. Ухаантай юм ярьж, уран цэцнээр байлдан дагуулаагүй. Бага зэрэг бүдүүн баараг юм шиг хэрнээ зөв баримжаатай, хамгийн гол нь сэтгэл нь наашаагаа байгаа нь мэдрэгдсэн.
Нэг харьцуулалт. Асашёорюү, Кёкүшюзан хоёрын хэн нь илүү “эх орны хүү” вэ? Бодож үзлээ. Монголынхоо нэрийг Японд төдийгүй дэлхийд гаргасан Аса аваргын гавьяа үнэхээр том юмаа. Түүнд нь бахархаж, талархаад баршгүй. Гэхдээ Кант маягийн логикоор бодвол, өөрөөр хэлбэл үр дүнгээр нь биш, зорилго сэтгэлээр нь хэмжвэл хариулт өөр гарч мэднэ. Аваргын суудалд хүрэхийг эрмэлзсэн хувь хүний өөрийн сонирхол, тэмцэл нь эцсийн дүндээ улс орны хувьд ч таатай болж таарах нэг тохиолдол, хэдийгээр үр дүн нь эхний хүнийг гүйцэхгүй байсан ч гэсэн тухайн үйл хэргийг гэсэн сэтгэлээр идэвхтэй үйл ажиллагаа явуулж ирэх нөгөө тохиолдол. Энэ хоёр тохиолдлыг яаж харьцуулах вэ гэж Кантаас асуувал лав хоёрдах тохиолдолыг нь гэх байх. Нэлээд муйхар харьцуулалт л даа. Үнэндээ бол аль аль нь хайрлаж хүндлүүштэй хүмүүс.
Кёкүшюзан 14 жил барилдсан юм байна. Дээд зиндаа буюу макү-үчид олон жил удаан тогтоно гэдэг тэр бүр аавын хөвгүүд чадаад байдаг зүйл биш. Ердийн хүмүүсийн нүдэнд Оозэки, Ёкозүна, түрүүлсэн, үзүүрлэсэн гэдэг тод сонин харагддаг бол, үнэндээ доошоо уначихгүй дээд зиндаагаа хадгалж он удаан жил барилдана гэдэг өөрөө том ялалт юм. Дэвжээн дээр нийт 500 орчим ялж, 400 орчим өвдөг шороодож өөрийнхөө “сумогийн амьдрал” гэдэг урт башод 50 хувиа бат хийсэн юм байна. Залуу хүн байна, сумогийн дэвжээнээс зодог тайлсан ч цаашдын өөр шинэ дэвжээнүүдэд амжилт олж, ихийг бүтээх байх гэж найдаж байна. Чин сэтгэлээс амжилт хүсээд энэ бичиглэлээ төгсгөе.
Тантай санал нэг байна. Кёкүшүзан! Оцукарэ сама дэшита.
алтан хараацай Кёкүшүзаны гаргасан жимаар аварга, арслангууд төрсөн билээ. Баярлалаа танд. Ер нь анхны юм гэдэг дандаа хэцүү байдаг. Хэрвээ Кёкүшүзан маань ирээгүй байсан бол ээдээ бид нар өдийд аваргүй л сууж байх байсан байхдаа
Монголчууд юмны эхлэл ямар бол төгсгөл тийм, санаа нь ямар байна заяа нь тийм гэхчлэн сургадаг, булган сүүлний тухай их ярьдаг нь үндсэндээ зөв амьдрахуйн томъёоллууд байдаг. Кёкүшүзан энэ томъёололд яв цав нийцэхээр амьдарч чадаж байгаа хүн шиг бодогддог. Их сайхан бичлэг байна. Баярлалаа.
Тогигийн энэ бичлэгийг уншаад би ч бас Шюү-гийн талаар хэдэн үг хэлмээр санагдаад блог дээрээ нэг бичлэг тавьлаа.
kyokushuzanii talaar yaponii soninguudaar evgui zuiluud bichigdsen bsan.ter ni l unen bigii bgaasai bilee.ug ni ih l buyntai hun yumsan...
Сайн уу Тоги. Анд нь шилдэг блоггэр шалгаруулаад, хүмүүс их идэвхтэй сайхан оролцлоо. Хүмүүс өөрийг чинь хамгийн шилдгээр шалгаруулсан шүү. Баяр хүргье.
Batbayar sain zaluu shuu. Yostoi mongolchuudyn heldgeer bulgan suultei, buyan daguulsan zaluu hun dee. Namaig Yapond baihad ene zaluu dongoj ireed ner ni garaad shuugiulj ehelj bailaa. Mongolchuud ter uyed tsoon baijee. Nadad haayaa bilet yavuuldag baiv. Bi ochood uulzaad, sumogiinh ni hoolnoos ni ideed, eldeviig huuren yariltsdag baiv. Sergelen tsovoo, hogjoontei, ih guilgee uhaantai, huntei evteihen hartisdag tsogtoi zaluu baij bilee. Bi ter dur zugaar ni odoogoor sanaj, dursaj, dotroo ih bayarlaj yavdag yum. Chinii bichsen dursamj uneheer saihan sanagdlaa. Ih bayarlalaa. Ulam saihan yum bichij baigaarai.
Ta buhend ih bayarlalaa.
Ganbaatart,
Neeree Top10-t shargarsan tuhai bayarlalaa geed neg bichleg bichne ee.